Το παρόν άρθρο έχει παραχωρηθεί απο το περιοδικό TRADERS’, και μπορείτε να διαβάσετε και περαιτέρω άρθρα με δωρεάν εγγραφή στο www.traders-mag.gr
Η αγορά forex είναι και παραμένει η μεγαλύτερη αγορά του κόσμου. Εντούτοις, πολλοί επενδυτές δεν ξέρουν ακριβώς πώς λειτουργεί. Στο εισαγωγικό μας άρθρο θα σας δείξουμε, βήμα-βήμα, τι είναι η αγορά forex, ποιούς τεχνικούς όρους πρέπει να γνωρίζετε και ποιές θεμελιώδεις αναλυτικές μεθόδους και μεθόδους εκτέλεσης συναλλαγών μπορείτε να χρησιμοποιήσετε.
Τι είναι η αγορά Forex;
Κατ’ αρχήν, ο όρος Forex (FX) είναι η συντομογραφία του όρου Foreign Exchange (συνάλλαγμα) και αναφέρεται στην αγορά συναλλάγματος και μόνο. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές συναλλαγές μετοχών, η Forex είναι μια εξωχρηματιστηριακή αγορά. Δεν υπάρχει κάποιο κέντρο συναλλαγών. Η αγορά Forex αποτελείται από τράπεζες, μεγάλες επιχειρήσεις, κεντρικές τράπεζες, φαντ, χρηματιστές και ιδιώτες επενδυτές που πραγματοποιούν μεταξύ τους εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές (over the counter – OTC).
Η αγορά Forex επιτρέπει στους επενδυτές να ανταλλάσσουν ενεργά τα νομίσματα διάφορων χωρών με ιδιώτες επενδυτές που τους έχει επιτραπεί η εκτέλεση ενεργών συναλλαγών στην αγορά Forex μόλις από το 1999. Προηγουμένως, αυτή η δυνατότητα υπήρχε μόνο για τα θεσμικά ιδρύματα. Η αγορά Forex δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ‘70 κατά τη μετάβαση από σταθερό σε ευέλικτο σύστημα συναλλαγματικής ισοτιμίας.
Η αγορά FX ανοίγει το απόγευμα της Κυριακής και παραμένει ανοικτή μέχρι το βράδυ της Παρασκευής.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, είναι ανοικτή 24 ώρες και παρουσιάζει ημερήσιο όγκο συναλλαγών άνω των πέντε τρισεκατομμυρίων δολαρίων – πολύ μεγαλύτερο από οποιαδήποτε άλλη αγορά. Καθημερινά, οι εκτελέσεις συναλλαγών ξεκινούν στο Σύδνεϋ, έπειτα στο Τόκιο, στη συνέχεια στη Φρανκφούρτη και το Λονδίνο και στο τέλος κλείνουν στη Νέα Υόρκη. Με αυτόν τον τρόπο, ο κάθε επενδυτής μπορεί να εκτελεί συναλλαγές επί συναλλαγμάτων σε οποιαδήποτε χρονική ζώνη, είτε πρόκειται για ημέρα ή νύχτα. Ωστόσο, η ρευστότητα εκτός των ευρωπαϊκών και αμερικανικών ωρών συναλλαγής είναι, εν μέρει, πολύ μειωμένη. Το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών πραγματοποιείται μεταξύ 8 πμ και 6 μμ, ώρα Κεντρικής Ευρώπης (CET), και σε μεγάλο βαθμό λαμβάνει χώρα στο Λονδίνο (είναι η αποκαλούμενη «σύνοδος του Λονδίνου»).
Οι εκτελέσεις συναλλαγών επί εικοσιτετραώρου βάσεως έχουν μερικά πλεονεκτήματα για τους επενδυτές.
Παραδείγματος χάριν, δεν είναι απαραίτητο να περιμένουν την αγορά να ανοίξει έπειτα από τη δημοσίευση σχετικών ειδήσεων. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι για το μεγαλύτερο μέρος δεν υπάρχει το ρίσκο του νεκρού μεσοδιαστήματος μεταξύ διαδοχικών συνεδριών, ούτε απροσδόκητα κενά τιμών. Στοπ αντιστάθμισης κινδύνου μπορούν να τοποθετηθούν σχεδόν οποιαδήποτε στιγμή. Ιδιαίτερα από τότε που υπάρχουν αυτοματοποιημένες ώρες εκτέλεσης συναλλαγών, οι επενδυτές είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες ανά τον κόσμο σε οποιαδήποτε στιγμή και να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους σε συγκεκριμένα γεγονότα της αγοράς.
Κάποιο ρίσκο παραμένει για τα Σαββατοκύριακα, καθώς έπειτα από αυτά μπορεί κάλλιστα να υπάρχουν κενά τιμών. Πέρα από αυτόν τον περιορισμό, η αγορά forex προσφέρει στους επενδυτές έναν υψηλό βαθμό ευελιξίας που δεν υπάρχει στην ίδια έκταση σε άλλες αγορές.
Αλλά υπάρχουν και άλλοι λόγοι που καθιστούν την αγορά forex ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τους επενδυτές. Οι βραχυπρόθεσμοι επενδυτές ωφελούνται από την υψηλή μεταβλητότητά της καθώς διάφοροι παράγοντες ασκούν επίδραση στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τόσο τα κέρδη όσο και οι απώλειες πραγματοποιούνται άμεσα. Εκτός αυτού, σε σχέση με τα παραδοσιακά εργαλεία, οι δαπάνες είναι πολύ χαμηλές. Αλλά το κύριο πλεονέκτημα της αγοράς Forex είναι η μόχλευση που επιτρέπει στους επενδυτές να αυξάνουν τα κέρδη τους (ή τις απώλειες) ακόμη και με τις μικρότερες μετακινήσεις της αγοράς και με μια περιορισμένη θέση.
Ζεύγη συναλλαγμάτων
Το πραγματικό αντικείμενο των συναλλαγών forex είναι τα ζεύγη συναλλαγμάτων. Στην ουσία, οι συναλλαγές επί συναλλαγμάτων λειτουργούν επιτρέποντας σε ένα συνάλλαγμα να ανταγωνίζεται ένα άλλο. Εάν, παραδείγματος χάριν, η ανάλυση ενός επενδυτή τον οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι το δολάριο ΗΠΑ θα ανέβει έναντι του καναδικού δολαρίου, θα προβεί σε αγορά στο ζεύγος USD/CAD. Αυτό σημαίνει ότι είναι σε θέση αγοράς στο δολάριο ΗΠΑ, δηλαδή, ο επενδυτής είναι πεπεισμένος ότι το αμερικανικό νόμισμα θα κερδίσει έναντι του καναδικού.
Δύο ζεύγη συναλλαγμάτων που συγκρίνονται δεν μπορούν ποτέ να κάνουν το ίδιο πράγμα – συμπεριφέρονται σαν τραμπάλα: Εάν το συνάλλαγμα στα αριστερά ανεβαίνει, το συνάλλαγμα στα δεξιά κατεβαίνει, και αντίστροφα. Έτσι, στο παράδειγμά μας, το δολάριο ΗΠΑ είναι επάνω (= long) και το CAD κάτω (= short). Είναι ιδιαίτερα σε αυτό το σημείο όπου υπάρχει μια χαρακτηριστική πηγή λάθους όσον αφορά στις συναλλαγές forex. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι κατά την αγορά ή πώληση ενός ζεύγους συναλλαγμάτων πρέπει να παρατηρούνται δυο συναλλάγματα. Στην περίπτωση των μετοχών ή των εμπορευμάτων, πρέπει να δίνετε προσοχή «μόνο» στο εάν πέφτουν ή ανεβαίνουν, ενώ στις συναλλαγές επί συναλλαγμάτων το έτερο μέλος πρέπει να αποκομίζει ένα πλεονέκτημα.
Στους επενδυτές Forex διατίθενται πολλά ζεύγη συναλλαγμάτων – αλλά υπάρχει ο περιορισμός ότι, όπως συμβαίνει και με τις συναλλαγές μετοχών, μερικά ζεύγη συναλλαγμάτων είναι καταλληλότερα από άλλα. Οι λόγοι για αυτό είναι η διαφορετική ρευστότητα και οι διαφορετικές γρήγορες μετακινήσεις. Μερικοί μπρόκερ προσφέρουν πολλά περισσότερα από 20 ζεύγη συναλλαγμάτων προς συναλλαγή. Εντούτοις, θα διαπιστώσετε σύντομα ότι στο τέλος θα συναλλάσσεστε μόνο ορισμένα ζεύγη – συνήθως τα σημαντικότερα.
Αυξανόμενος όγκος συναλλαγών
Η εξέλιξη των αγορών συναλλάγματος μπορεί να συγκριθεί με εκείνη των αγορών εμπορευμάτων. Λόγω της αναπτυσσόμενης οικονομικής αλληλεξάρτησης διαφορετικών περιοχών συναλλαγμάτων, η συναλλαγματική ισοτιμία και η αγοραστική δύναμη ενός νομίσματος έναντι άλλων υπόκεινται σε μόνιμες εξωτερικές επιρροές και, άρα, σε αντίστοιχα μεγάλες διακυμάνσεις που προκαλούνται από το μεγάλο αριθμό συναλλαγών που πραγματοποιούνται από τους συμμετέχοντες της αγοράς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον οι συναλλαγματικές ισοτιμίες των συναλλαγματικών ζευγών μεταβάλλονται διαρκώς.
Επιπλέον, καθώς οι εμπορικές συνδέσεις συνεχίζουν να αυξάνονται, αυξάνονται σταθερά και οι πωλήσεις συναλλαγμάτων. Στην πιο πρόσφατη μελέτη της, η Τράπεζα των Διεθνών Διακανονισμών (Bank of International Settlements – BRI) σημειώνει ότι το 2013 υπήρξε ένας ημερήσιος όγκος συναλλαγών forex ύψους τουλάχιστον 5,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Στην προηγούμενη μελέτη της που πραγματοποιήθηκε το 2010, ο όγκος ανερχόταν σε τέσσερα μόλις τρισεκατομμύρια.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η υπεροχή του δολαρίου ΗΠΑ είναι αδιαφιλονίκητη. Το δολάριο συμμετείχε στο 87% του συνόλου των συναλλαγών επί συναλλαγμάτων. Εντούτοις, η μεγαλύτερη αύξηση σε όγκο συναλλαγών από το 2010 παρατηρείται στο ιαπωνικό γεν. Συγκεκριμένα, οι πωλήσεις που περιλαμβάνουν το ζεύγος USD/JPY αυξήθηκαν μαζικά – κατά περίπου 70%.
Αντιθέτως, η σημασία του ευρώ μειώθηκε – τουλάχιστον σε σχέση με τα άλλα νομίσματα. Από το 2010, οι πωλήσεις του ευρώ αυξήθηκαν κατά 15%, το οποίο είναι λιγότερο από τη συνολική αγορά συναλλάγματος. Και πάλι, με ένα μερίδιο αγοράς της τάξης του 33% (2010: 39%), το ευρώ εξακολουθεί να είναι το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα στον κόσμο.
Άλλα νομίσματα που έχουν γίνει πιο σημαντικά είναι το κινεζικό Renminbi (CNY) καθώς επίσης και το δολάριο Αυστραλίας (AUD) και το δολάριο της Νέας Ζηλανδίας (NZD), ενώ νομίσματα που έχουν γίνει λιγότερο σημαντικά είναι το ελβετικό φράγκο (CHF- εξαιρουμένης βέβαια της πρόσφατης αλλαγής πολιτικής απο πλευράς SNB), η βρετανική στερλίνα (GBP), το καναδικό δολάριο (CAD) και η σουηδική κορώνα (SEK) (δείτε το διάγραμμα 2).
Αυτό που επίσης έχει ενδιαφέρον είναι η αυξανόμενη συγκέντρωση των συναλλαγών επί συναλλαγμάτων στα σημαντικότερα οικονομικά κέντρα. Σύμφωνα με τη μελέτη της BIS, το 71% του συνόλου των συναλλαγών πραγματοποιήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, τη Σιγκαπούρη και την Ιαπωνία, το οποίο συγκρίνεται με το 66% που ίσχυσε για το 2010.
Διαγράμματα, δείκτες και θεμελιώδη
Ουσιαστικά, η τεχνική ανάλυση αποτελεί μια μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Στην πραγματικότητα, οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές στα χρηματιστήρια μετοχών είναι ακριβώς οι ίδιοι και στις συναλλαγές forex. Πολλοί επενδυτές είναι, για παράδειγμα, λάτρεις των κινητών μέσων όρων, του MACD ή των επιπέδων Fibonacci (δείτε το παράδειγμα στο διάγραμμα 4). Οι δείκτες Stochastics και Σχετικής Ισχύος (RSI) είναι επίσης χρήσιμοι, όπως είναι – ως εναλλακτική λύση στους δείκτες – οι τεχνικές αγορών που βασίζονται στη σχεδίαση διαγραμμάτων και σε βασικές ευθείες και ζώνες στήριξης και αντίστασης. Καθώς η αγορά συναλλάγματος λειτουργεί επί 24 ώρες, η παράλληλη τοποθέτηση στοπ είναι απολύτως απαραίτητη.
Εάν κατά τον αξιολόγηση των συναλλαγών σας επί μετοχών χρησιμοποιείτε συγκεκριμένους δείκτες, στις περισσότερες περιπτώσεις μπορείτε να κάνετε το ίδιο και κατά την ανάλυση των συναλλαγών Forex. Σε τελευταία ανάλυση, ποιος είναι ο μαθηματικός τύπος για τους περισσότερους δείκτες; Είναι πράγματι μια ορισμένη διακύμανση τιμών – και αυτή είναι που θα βρείτε και στη αγορά forex. Μπορούν, ωστόσο, να εφαρμοστούν κερδοφόρες στρατηγικές από άλλες αγορές κι εδώ; Υπάρχουν στρατηγικές που είναι αποτελεσματικές σε όλες τις αγορές, αλλά πρέπει να γνωρίζετε ότι οι αγορές Forex, μετοχών και ομολόγων είναι διαφορετικές μεταξύ τους. Άρα δεν πρέπει να υποθέσετε αυτόματα ότι οι στρατηγικές που είναι αποτελεσματικές σε μια αγορά είναι εξίσου αποτελεσματικές και σε μια άλλη.
Όσον αφορά στη θεμελιώδη ανάλυση, ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η ισχύς της εγχώριας οικονομίας και η νομισματική πολιτική της αντίστοιχης κεντρικής τράπεζας.
Παραδείγματος χάριν, οι χαμηλές συναλλαγματικές ισοτιμίες ασκούν θετική επίδραση στις εξαγωγές καθώς οι τιμές των προϊόντων πέφτουν διεθνώς, κι έτσι γίνονται πιο ανταγωνιστικές. Ανάλογα με το ποιο ζεύγος συναλλαγμάτων συναλλάσσεται ο επενδυτής, τα δεδομένα της αγοράς εργασίας, οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών και οι οικονομικοί δείκτες αυτών των χωρών ασκούν προφανώς σημαντική επίδραση. Οι συνεδριάσεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας αποτελούν καθοριστικές στιγμές για τους επενδυτές του δολαρίου ΗΠΑ. Όσοι συναλλάσσονται στην περιοχή του ευρώ πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις συνεδριάσεις της ΕΚΤ και στο δείκτη επιχειρησιακού κλίματος Ifo. Για τους επενδυτές GBP, η προσοχή πρέπει να στρέφεται στις αποφάσεις της Τράπεζας της Αγγλίας.
Εδώ, τα ερωτήματα είναι τα εξής: Τα βασικά επιτόκια πρόκειται να αυξηθούν ή να μειωθούν; Έχουν επιβεβαιωθεί οι προσδοκίες; Τα επιτόκια ασκούν σημαντική επίδραση στον πληθωρισμό και την αξία ενός νομίσματος.
Σημαντικό ρόλο στις συναλλαγές forex διαδραματίζουν και οι μακροοικονομικές εξελίξεις. Εδώ, στους βασικούς παράγοντες περιλαμβάνονται το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, το ποσοστό ανεργίας ή ο δείκτης τιμών κατανάλωσης καθώς απεικονίζουν τη κατάσταση μιας οικονομικής περιοχής. Οι Παρασκευές αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικές εργάσιμες ημέρες καθώς τότε δημοσιεύονται οι μισθοδοσίες εκτός αγροτικού τομέα ή τα δεδομένα της αγοράς εργασίας, για να αναφέρουμε δυο παραδείγματα. Εκείνες τις ημέρες, ολόκληρη η αγορά FX εστιάζει στο δολάριο ΗΠΑ καθώς αυτοί οι αριθμοί προσφέρουν μονίμως ευμετάβλητες αγορές και ενδιαφέρουσες ευκαιρίες.
Διαδρομές συναλλαγών
Αν και η αγορά forex είναι οργανωμένη εξωχρηματιστηριακά, τα χρηματιστήρια είναι ανοικτά στις συναλλαγές συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (ΣΜΕ) συναλλαγμάτων που μοιάζουν πολύ με ΣΜΕ εμπορευμάτων ή δεικτών. Αυτές είναι τυποποιημένες συναλλαγές που οι υποκείμενοι όροι τους, όπως η ημερομηνία λήξης ή το μέγεθος συμβολαίου, καθορίζονται από τα χρηματιστήρια. Σε αντίθεση, τα αποκαλούμενα «forwards» που συναλλάσσονται στη διατραπεζική αγορά – δηλαδή, εκτός χρηματιστηρίου – μπορούν να σχεδιαστούν μεμονωμένα. Επιπλέον, η τρέχουσα τιμή καθορίζεται στη διατραπεζική αγορά. Παρά τη διαθεσιμότητα των ΣΜΕ συναλλαγμάτων, τα συναλλάγματα συναλλάσσονται κυρίως στη διατραπεζική αγορά – είτε άμεσα μεταξύ των τραπεζών, είτε έμμεσα από ιδιώτες επενδυτές μέσω μπρόκερ.
Το βασικό πλεονέκτημα των διατραπεζικών συναλλαγών για τα ΣΜΕ συναλλαγμάτων είναι ότι ο επενδυτής είναι πολύ πιο ευέλικτος και σε θέση να καθορίσει ο ίδιος το μέγεθος της θέσης του, ενώ στην περίπτωση των ΣΜΕ θα πρέπει να συναλλαχθεί ένα πλήρες MiniFX ή ένα τυποποιημένο συμβόλαιο όπως υπαγορεύεται από το χρηματιστήριο. Οι συναλλαγές εκτός χρηματιστηρίου είναι ελκυστικές καθώς προβάλλονται χαμηλά εμπόδια κατά την είσοδο, παρέχουν υψηλή ρευστότητα και τη δυνατότητα 24ωρης λειτουργίας.
Για τον ίδιο λόγο, οι συναλλαγές στο χρηματιστήριο είναι διαφανέστερες και όλοι οι συμμετέχοντες – από ιδιώτες επενδυτές έως hedge fund – εκτελούν συναλλαγές στην ίδια τιμή και καταβάλλουν τις ίδιες αμοιβές. Εκτός από τα ΣΜΕ, έχετε επίσης την ευκαιρία να συναλλάσσεστε δικαιώματα προαίρεσης σε ΣΜΕ συναλλαγμάτων.
Ρίσκα και αναταραχές
Μερικές φορές, ωστόσο, μια κεντρική τράπεζα μπορεί σε δεδομένη στιγμή να κάνει ένα εντελώς απροσδόκητο βήμα, το οποίο να οδηγήσει σε δραματικές αλλαγές στην αγορά Forex. Ομοίως, απροσδόκητα θετικά ή αρνητικά οικονομικά δεδομένα μπορούν να προκαλέσουν ξαφνικές και μεγάλες μετακινήσεις. Όπως με οποιαδήποτε επένδυση, πρέπει πάντα να περιορίζετε τις απώλειές σας με μια εντολή στοπ και να συνυπολογίζεται το τι μπορεί να συμβεί μετά από τη δημοσίευση μιας ιδιαίτερης είδησης που θα ενεργοποιήσει το στοπ που ορίσατε. Αυτό δεν συμβαίνει πολύ συχνά αλλά μπορεί να συμβεί – όπως ισχύει και για το χρηματιστήριο.
Το μέγεθος της απώλειας που μπορείτε να αντέξετε σε μια θέση εάν τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο αποτελεί ένα ερώτημα που πρέπει να έχετε διαρκώς στο μυαλό σας. Να θυμάστε πάντα ότι η αγορά Forex δεν είναι εύκολη, αλλά οι εκτελέσεις συναλλαγών απαιτούν ανάλογες, εάν όχι περισσότερες, γνώσεις και πρακτική με οποιαδήποτε άλλη αγορά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν εκτελείτε συναλλαγές με υψηλά επίπεδα μόχλευσης που προσφέρονται από πολλούς μπρόκερ. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει υπέρ σας, αλλά επίσης και εναντίον σας σε περίπτωση ανεπαρκούς διαχείρισης κινδύνου και χρημάτων.
Πάνω απ’ όλα, ο ορθολογικός χειρισμός της μόχλευσης είναι σημαντικός καθώς η μόχλευση μπορεί να λειτουργήσει είτε υπέρ σας, είτε εναντίον σας. Εκτελώντας συναλλαγές στο περιθώριο, οι επενδυτές είναι σε θέση να εισαγάγουν σε μια θέση Forex πολλαπλάσια των λογαριασμών τους.
Παραδείγματος χάριν, μια θέση ισοδύναμη με $100.000 μπορεί να ανοιχτεί απαιτώντας περιθώριο 1%, δηλαδή, $1,000. Υποθέτοντας ότι το ζεύγος συναλλαγμάτων αλλάζει κατά 5% ενάντια στο στοίχημα του πελάτη, θα υπάρξει μια απώλεια $5.000, η οποία χρεώνεται αυτόματα στο λογαριασμό συναλλαγών του πελάτη.
Άρα το μέγεθος θέσης είναι βασικό για το ποσό του κέρδους ή της απώλειας. Με απότομες και μεγάλες μετακινήσεις τιμών στις αποκαλούμενες «γρήγορες αγορές» (fast markets), η επίδραση της μόχλευσης μπορεί στη χειρότερη περίπτωση να οδηγήσει σε μια συνολική απώλεια ή θα υπάρξει περιθώριο ασφάλισης.
Οι περισσότεροι μπρόκερ Forex προσφέρουν έναν λογαριασμό demo και μπορείτε να εκτελείτε συναλλαγές χωρίς να διακινδυνεύετε το πραγματικό κεφάλαιό σας – αυτή είναι η καλύτερη είσοδος που μπορείτε να κάνετε.
